(تصاویر) نجف دریابندری درگذشت؛ زندگی نامه نجف دریا بندری مترجمی به وسعت دریا

به گزارش مجله سرگرمی، نجف دریابندری مترجم و نویسنده معاصر ایرانی که ترجمه بعضی از آثار ارنست همینگوی از شاهکار های او به حساب می آمد صبح امروز و در سن 91 سالگی درگذشت. دریابندری 40 سال بود که در بازار کتاب ما حضور داشت و در کارنامه او از ترجمه رمان و معرفی نویسندگانی مثل ای. ال دوکتروف و کازوئو ایشی گورو پیدا می گردد تا ترجمه کتب فلسفی و طنزنویسی و البته کتاب آشپزی! بله، نجف دریابندری کتاب مستطاب آشپزی هم نوشته؛ یک کتاب درجه یک درباره غذاها، تاریخچه شان، ارتباطشان با فرهنگ و ادبیات و البته دستور پختشان.

(تصاویر) نجف دریابندری درگذشت؛ زندگی نامه نجف دریا بندری مترجمی به وسعت دریا

زندگی نامه نجف دریابندری

نجف دریابندری می گوید در سال 1307 در محله حمام جرمنی آبادان به دنیا آمده هرچند سال تولد در شناسنامه اش 1308 ثبت می شود. به همین خاطر در دانش نامه های اینترنتی نیز او متولد 1308 معرفی شده است. همت دریابندری باعث آشنایی مخاطبان فارسی زبان با آثار ادبی برجسته دنیا می شود. مترجمی دقیق که این دقت هم در انتخاب آثار ترجمه ای او مشهود و هم در امانت داری وی در برگردان متون به فارسی دیده می شود. بار ها از او درباره تعریف ترجمه پرسیده شده و این مترجم با سابقه هربار به نحوی در ارائه تعریفی محدود از ترجمه طفره رفته است. از نظر او ترجمه یک عمل است که مترجم با تمرین و ممارست آن را بدست می آورد. وی می گوید ترجمه علم نیست بلکه عمل است و کاری است که ادم با آموزش منظم یا غیرمنظم یاد می گیرد و در هر حال از راه آزمایش و خطا (حریری 1377، 14) دریابندری باور دارد ترجمه خوب، ترجمه ای است که مترجم بتواند متن را به صورتی ترجمه کند که خود نویسنده اگر همزبان مترجم بود آن متن را به آن صورت می نوشت. مترجمی که به این نظریه مجهز شد یک راست می رود توی جلد نویسنده و درست مانند خود او می نویسد. (حریری 1377، 26)

کودکی و نوجوانی نجف دریابندری

پدر نجف ناخدا و راهنمای کشتی بوده است. آن ها در آبادان جزو خانواده های شناخته شده و متمول عظیم می شود هرچند خیلی زود و وقتی پدرش در سال 1314 از دنیا می رود همه چیز عوض می شود و به قول نجف دریابندری آن ها از یک خانواده اعیان به خانواده فقیر آبادان تبدیل می شوند. نجف تا کلاس چهارم در مدرسه ای مختلط درس می خواند؛ در این مدت جزو شاگرد های درس خوان مدرسه است، اما بعد از کلاس چهارم به دبیرستانی پسرانه وارد می شود و بی خیال درس خواندن می شود و در نهایت کلاس نهم ترک تحصیل می نماید. پس از ترک مدرسه، طی یک سال انگلیسی یاد می گیرد به حدی که در هفده-هجده سالگی بخش هایی از رمان چارلز دیکنز را ترجمه می نماید. دریابندری برای فراگیری انگلیسی به هر روشی متوسل می شود؛ علاوه بهره مندی از معلم های کار بلد شهر خودش را با داستان های ساده شده انگلیسی و فیلم های سینمایی به زبان انگلیسی مشغول می نماید.

نجف دریابندری در کنار پدرش

حکم اعدام نجف دریابندری برای عضویت در حزب توده

رابطه و سطح فعالیت دریابندری با حزب توده همیشه مبهم است. دریابندری می گفت گاهی از خودم میپرسم تا کی حزب توده بوده ام؟ واقعیت این است که من از روزی که به زندان افتادم تا به حال، با حزب توده تماسی نداشته ام.، اما او به اتهام عضویت در حزب توده در پهلوی به زندان می افتد و تا نزدیکی چوبه دار نیز می رود.

نجف دریابندری در سنین نوجوانی و خیلی اتفاقی با آثار احمد کسروی آشنا می شود؛ این آشنایی به قدری اتفاقی است که خودش هم درباره منشا این آشنایی چیزی زیادی نمی گوید؛ به قول خودش حدود سه-چهار سال کسروی زده می شود تا زمانی که نقدها نویسنده توده ای به کسروی را می خواند. گویا قلم و بیان و شیوه نقد این نویسنده توده ای باعث گرایش نجف دریابندری به حزب توده می شود؛ نجف دریابندری در هیچ مصاحبه ای از اسم این کتاب چیزی نگفته است، اما درباره این کتاب می گوید: کتاب کوچکی بود که وقتی خواندم به کلی مرا دگرگون کرد. نام نویسنده اش یادم نیست. خیلی جالب بود بود و نوعا با نوشته هایی که بعدا دیدم توده ای ها می نوشتند تفاوت داشت. تازه فهمیدم چقدر حرف های کسروی بچه گانه است. (میرزایی 1394، 61)

دریابندری مانند سایر اعضا حزب توده کودتای 28 مرداد 1332 را خیلی جدی ندریافتد، اما اندکی پس از این کودتا او و تعدادی دیگر از فعالان شهر را به کلانتری احضار می نمایند و بار اول 7-8 روز بازداشت می شوند و بعد از آن به سر کار خود باز می گردند. اما هشت ماه بعد، پس از لو رفتن شبکه افسران حزب توده، نجف و ده نفر از دیگر دوستانش باردیگر بازداشت می شوند و این بار از شرکت نفت هم اخراج می شوند. برایشان دادگاهی تشکیل می شود، 5 نفرشان به حبس جزئی محکوم می شوند؛ نجف و دو نفر دیگرشان محکوم به اعدام می شوند و مابقی زندانی طولانی مدت می گیرند. اما در نهایت نجف دریابندری و اکبر بهشتی تخفیف می گیرند و به حبس ابد محکوم می شوند و تنها حکم اعدام مهندس آگه تایید، اما اعدام نمی شود.

نجف دریابندری در دورانی که محکومیت حبس ابدش را طی می نماید به گفته خودش بدون مقدمه و با هواپیما به زندان قصر تهران منتقل می شود و دوباره دادگاه تشکیل می دهند که اینبار حبس ابد او به پانزده سال حبس تقلیل پیدا می نماید و حکم مهندس آگه -یکی از آن یازده نفر- به حبس ابد کاهش پیدا می نماید؛ نجف و مابقی محکومین یک سال در زندان قصر می مانند و مجددا به حکم خود معترض می شوند و اینبار نیز حکم پانزده سال حبس به چهار سال تخفیف پیدا می نماید و مهندس آگه نیز به پنج سال زندان محکوم می شود. (میرزایی 1394)

نجف دریابندری همان بار اول وقتی با حکم حبس ابد خود روبرو می شود، به درستی می فهمد که به این زودی ها از زندان رها نخواهد شد؛ بنابراین خیلی زود دست به کار می شود و ترجمه اثر ارزشمند تاریخ فلسفه غرب اثر برتراند راسل را به دست می گیرد و او البته در این مدت نمایشنامه ای از اسکاروایلد و مارک تواین نیز به فارسی بر می گرداند.

دریابندری علاوه بر احسان طبری و دیگر چهره های شناخته شده حزب توده هم مواضع تندی دارد و از آن ها به خوبی یاد نمی نماید. مثلا در یکی از مصاحبه های خود می گوید: در حزب توده آدم فیلسوف نبود، یعنی کسی که از فلسفه سر دربیاورد خیلی کم بود، یا اصلا نبود. در واقع احسان طبری تنها کسی بود که در حزب اهل فلسفه بود. اصولا باید گفت که حزب توده یک حزب غیرفلسفی بود، هرچند مدعی بود برپایه ماتریالیسم دیالیتیک بنا شد است. یا درباره خسرو گلسرخی می گوید: خسرو گلسرخی آدم مهمی نبود. برای اینکه در دادگاه شلوغ کاری نموده بود و بعد از اعدامش مهم شد. او مسئول صفحه ادبی روزنامه کیهان بود. (مظفری ساوجی 1392، 35) یا او درباره به. آذین مترجم شناخته شده و از فعالان حزب توده می گوید: به آذین یک پیرمرد شکست خورده است و بهتر است کسی با او کاری نداشته باشد. به طور کلی چندان کار مهمی انجام نداده است... این ادم از لحاظ سیاسی شکست خورده و شکست بدی هم خورده است. (مظفری ساوجی 1392، 44)

آشنایی نجف دریابندری با ابراهیم گلستان در شرکت نفت

نجف دریابندری با تحصیلات سوم دبیرستان استخدام شرکت نفت می شود. در بخش های مختلف این شرکت مشغول به کار می شود اما چون با روحیاتش سازگاری ندارد مدام در قسمت های مختلف جابجا می شود تا جایی که به پیشنهاد خوش در انتشارات این شرکت مشغول به فعالیت می شود. او در این بخش با ابوالقاسم حالت، پزشک نیا (نقاش)، ابراهیم گلستان همکار می شود. دریابندری پزشک نیا را اولین نقاش مدرن ایران معرفی می نماید کسی که شاگرد کمال الملک بوده است (میرزایی 1394, 77) .

نجف دریابندری اما در برابر ابراهیم گلستان موضع سختی دارد. ماجرای آشنایی آنها به دوران جوانی و حضورشان در شرکت نفت بر می شود؛ ابراهیم گلستان می گوید او بوده که کتاب وداع با اسلحه اثر همینگوی را به دریابندری برای ترجمه داده اما وی این ادعا را بارها رد نموده و می گوید این کتاب را تنها از ابراهیم گلستان، به امانت گرفته و در ضمن نتوانسته آن را به گلستان برگرداند. اما اختلاف به این اظهار نظر محدود نمی شود؛ بلکه گویا یکبار همسر نخست دریابندری با دفتر گلستان تماس می گیرد و تلفن دفتر گلستان را فروغ فرخزاد، منشی ابراهیم گلستان، جواب درستی به خواسته همسر دریابندری نمی دهد و وی با فروغ فرخزاد دچار سوتفاهم می شود و همین باعث بالا دریافت اختلاف ها بین این دو می شود تا جایی که دریابندری بارها بعضی ادعاهای ابراهیم گلستان درباره خودش را از اساس نادرست دانسته و تکذیب نموده است.

نجف دریابندری و ابراهیم گلستان

ویژگی های آثار دریابندری

دریابندری به دلیل ترجمه آثار ادبی آمریکایی پیروز به دریافت جایزه تورنتون وایلدر از دانشگاه کلمبیا شد. یکی از ویژگی ها خاص در مترجمان ادبیات آمریکای شمالی تفاوت نثر آنهاست؛ بنابراین ادبیات آمریکا به مترجمی مانند دریابندری اجازه داد که زبان را از قید باید ها و نباید ها خلاص و در ترجمه از زبان عامیانه بیشتر استفاده کند. این ویژگی با آثار همینگوی شروع می شود و در رگتایم و بیلی بات گیت به اوج خود می رسد.

از دیگر ویژگی های آثار دریا بندری نثری روان است که به لحن و سبک و سیاق نویسنده نزدیک تر است. دریابندری همچنین در واژه گزینی و معادل یابی کم نظیر است. برای نمونه وی معادل اسم کتاب فاکنر (همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می مردم) را گور به گور گذاشت که عبارتی کوتاه تر و بهتر بود.

به نظر می رسد محبوبیت و استقبال مردم از آثار دریابندری پیش از آنکه به دلیل ترجمه رسا و روان باشد به دلیل انتخاب هوشمندانه مترجم در انتخاب کتاب خوب برای ترجمه است. برای نمونه می توان به کتاب وداع با اسلحه اشاره نمود که دریابندری با انتخاب این رمان، هم ترجمه خوبی از یکی از بهترین های ادبیات دنیا را به مخاطب ایرانی عرضه کرد و هم نشان داد که نثر ارنست همینگوی، دارای چه ویژگی هایی است.

دریابندری به جز رمان های ادبی یکی از سخت ترین آثار فلسفی راسل را هم ترجمه کرد و شاید مترجمی جز دریابندری نمی توانست آن را به این حد شیوا ترجمه کند و با وجود این که بعضی آثار فلسفی که دریابندری ترجمه نموده حاوی مباحث پیچیده هستند، اما در ترجمه مباحث نظری و فلسفی نوعی راحتی و بی تکلف شدن بیان، وجود دارد و این تسلط او بر زبان مبدأ در ترجمه متون و مهارتش در زبان فارسی ر. ا. نشان می دهد.

در آثار دریابندری، مقدمه های خواندنی، جذاب و قابل تامل می توان دید. همچنین یکی دیگر از مهم ترین ویژگی ترجمه های او نزدیکی متن ترجمه به متن اصلی است که به بهترین شکل در ترجمه های او تعیین است.

نجف دریابندری به روایت محمود دولت آبادی

محمود دولت آبادی نویسنده برجسته معاصر در تولد 84 سالگی نجف گفت: اگر نجف دریابندری نبود دنیا ما اتفاق عظیمی را کم داشت. امروز به جد و با افتخار می توان گفت: نجف دریابندری یکی از بهترین مترجمان ایران است و با ترجمه های پر قدرت اش سهم به سزایی در شناساندن ادبیات دیگر کشور ها در زبان فارسی داشته است.

شعری که نجف دریابندری برای همسرش سرود

نجف دریابندری علاوه بر ترجمه، دستی در سرودن شعر هم دارد. چنان که یکی از آن ها را برای همسرش زنده یاد فهیمه راستکار سرود و به همراه یادداشتی کوتاه به او تقدیم کرد. تاریخ این شعر، روز و ماه دارد، اما سال نه. به گمان سهراب دریابندری که خط پدر را خوب می شناسد باید در سال هایی پیش از دهه شصت نوشته شده باشد؛ شاید دهه پنجاه.

از خیل پرستو های امیدوار

در آسمان گرمسیر

جز شتاب روشنشان اثری نیست

و باشه تنها

که از فرط ملال

سینه را از هوای داغ می انباشت

و درنگ بال های گسترده را

بر فراز نخل های فقیر گردآلود

امتحان می کرد.

دیری است

تا در افق مغرب ناپدید شده است.

اما دیوار کهن.

دیوار کهن با فرق شکافته

میراث سال های انتظار عبث را

بر دوش دارد؛ و راه

رود سفیدی است

گریزان از دیوار کهن.

دیشب لحظه ای بارید

گریز رود سفید مخدوش شد.

چند قطره خنک

در گلوی تشنه نخل فقیر

آهسته

آهسته

فروکش کرد.

و صبح که خورشید برآمد

یک گل سفید لاغر

بر فرق شکافته دیوار

روییده بود:

تاج کوچکی

بر سر سال های انتظار عبث.

فهیمه راستکار همسر نجف دریابندری آذر سال 1391 درگذشت

cruisero.ir: کشتی کروز: سفری لوکس و در عین حال مقرون به صرفه به اقیانوس ها

منبع: فرارو
انتشار: 17 اردیبهشت 1401 بروزرسانی: 17 اردیبهشت 1401 گردآورنده: kurdeblog.ir شناسه مطلب: 88854

به "(تصاویر) نجف دریابندری درگذشت؛ زندگی نامه نجف دریا بندری مترجمی به وسعت دریا" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "(تصاویر) نجف دریابندری درگذشت؛ زندگی نامه نجف دریا بندری مترجمی به وسعت دریا"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید